Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης του ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Θ.Πελεγρίνης εξηγεί πως αυτός που θέλει να γίνει αυτοκράτορας χωρίς να πολεμήσει είναι… λαμόγιο. Απλά....
Γράφει ο Γιώργος Κοβός
-Κάποτε, η δική σας γενιά ζητούσε ψωμί, παιδεία, ελευθερία. Αυτές οι έννοιες υπάρχουν σήμερα;
«Νομίζω ότι ισχύει αυτό που είπατε προηγουμένως εξ αφορμής του κειμένου. Η συνεχής επανάληψη φθείρει αυτές τις έννοιες. Όταν λέγονταν αυτές οι λέξεις είχαν την αξία τους. Σήμερα έχουν γίνει ένα κλισέ. Ενδεχομένως να πρέπει να αλλάξουν και οι λέξεις για να μας προκαλέσουν το ενδιαφέρον. Ήθελα να πω, για να συνεχίσουμε με τον διάλογο, ότι ο Πλάτων έλεγε ότι η φιλοσοφία είναι διαλεκτική, από το δούναι και δέξας τον λόγο. Δηλαδή το να λες κάτι δίνοντας το δικαίωμα στον άλλον να πει την γνώμη του… Η διαφορά ανάμεσα στον δυτικό πολιτισμό και τον ανατολικό πολιτισμό έγκειται σε τούτο… Στην ανατολή, παραδοσιακά, δεν συζητάνε. Για παράδειγμα, υπήρχε ο Βούδας… Κάποια στιγμή, κάπου στα δεκαέξι του, έφυγε και γύρισε μετά από είκοσι χρόνια σοφός. Όλοι ακολουθούσαν αυτό που έλεγε ο Βούδας ή ο Κομφούκιος. Κάτι αντίστοιχο υπήρχε στην αρχαία Ελλάδα με τους πυθαγόρειους. Τον Πυθαγόρα δεν τον έβλεπε κανένας. Μιλούσε μόνο αυτός και ήταν προνόμιο απλώς να τον δεις χωρίς να αντιπαραθέσεις την γνώμη σου. Κατά μια τραγική σύμπτωση, οι Κροτωνιάτες φοβούμενοι ότι αποκτούσαν μεγάλη δύναμη, τους έσφαξαν όλους. Σκέφτεστε αν είχε επικρατήσει αυτήν η σχολή τι θα γινότανε; Θα ήμασταν ανατολή. Επικράτησαν οι άλλες σχολές και για αυτό παραδόθηκε σε εμάς ο διάλογος όπως τον εφηύραν οι αρχαίοι Έλληνες».
-Θα ήθελα να κάνω τον δικηγόρο του κακού. Ακούστηκε ότι σε συνελεύσεις της συγκλήτου με τους διοικητικούς εργαζόμενους του πανεπιστημίου διατηρήσατε μια πιο απόλυτη στάση χωρίς να δεχθείτε διάλογο.
«Βεβαίως είχε έρθει εδώ το διοικητικό συμβούλιο των εργαζομένων. Βεβαίως όταν υπάρχει ένας νόμος οφείλεις να τον εφαρμόζεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να αντιστέκεσαι και να λες την γνώμη σου για τον νόμο. Θα πρέπει να σας πω ότι αυτήν την διαπιστωτική πράξη ότι δεν μπορεί να απολυθεί κανένας από το πανεπιστήμιο διότι η διάταξη του νόμου ήτανε τέτοια που δεν οδηγούσε σε τέτοιες ενέργειες, την έθεσα στο υπουργείο. Υπήρχαν, όμως, ορισμένοι συνδικαλιστές, διοικητικοί υπάλληλοι, οι οποίοι το αμφισβήτησαν. Κάλεσα, λοιπόν, τον γραμματέα τους και του ανέφερα αυτήν την διαπιστωτική πράξη, την οποία είχε ύπ’ όψιν του μια και είχε αναρτηθεί και στο διαδίκτυο. Τον παρακάλεσα να την αναρτήσει στην δική τους ιστοσελίδα και έβγαλα φωτοτυπίες, τις οποίες μοίρασα στους καταληψίες, μέσα στις οποίες φαινότανε ότι ο πρύτανης αντιδρά στην αυθαίρετη απόλυση των υπαλλήλων. Ξέρετε τι είπαν τότε; Αυτό το κάνει ο Πελεγρίνης για να μας κοιμίσει. Ο διάλογος πρέπει να γίνεται τίμια και δεν τον αρνήθηκα ποτέ. Πάντοτε η πόρτα μου είναι ανοιχτή. Σας διαβεβαιώνω ότι η πόρτα του πρύτανη, επειδή πρέπει να απομονώνεται για να κάνει την δουλειά του, ήταν κλειστή. Εγώ, από τότε που ήρθα εδώ, έχω ανοιχτή την πόρτα μου να μπει οποιοσδήποτε χωρίς ραντεβού να συζητήσουμε. Μπορεί να διαφωνούμε με κάποιους, αλλά πάντα συζητάω. Όπως και στο ζήτημα της εφεδρείας, στάθηκα δίπλα στους εργαζόμενους και στο δικαστήριο υποστηρίξαμε τα αιτήματά τους».
-Διαφορά σοφίας και φιλοσοφίας;
«Άλλο πράγμα η σοφία, άλλο η φιλοσοφία. Η σοφία είναι κάτι στατικά δεδομένο, έτοιμο. Η φιλοσοφία είναι αναζήτηση. Είναι προσπάθεια να πεις την γνώμη σου δίνοντας το δικαίωμα στον άλλον να πει την δική του. Συνεπώς, όπως είπα και νωρίτερα, με την είσοδο της φιλοσοφίας και της επιστήμης στον στίβο του πολιτισμού, μπήκε και ο διάλογος. Ακριβώς το ίδιο γίνεται και στο θέατρο. Εκεί έχουμε τον ηθοποιό που διαλέγεται με το κοινό ή τους ηθοποιούς που διαλέγονται επί σκηνής. Αυτήν η κοινή ρίζα της φιλοσοφίας και του θεάτρου με οδήγησε στο να προσπαθήσω, μέσα από το θέατρο, να παρουσιάσω την φιλοσοφία, ασχέτως αν αναφέρομαι σε κάποιον φιλόσοφο ή όχι.. Αυτό προσπάθησα να κάνω και στον Ιουλιανό… Πέρα από την δράση του, να υπάρξουν ιδέες που να μπορούν να αγγίξουν τον θεατή».
-Ο πολιτισμός μπορεί να μας βοηθήσει;
«Ο πολιτισμός είναι ένα φάρμακο για τον άνθρωπο. Το κάθε έργο τέχνης, το κάθε κείμενο έχει μέσα του την δυνατότητα της κάθαρσης. Στην κάθαρση, που έλεγε ο Αριστοτέλης, έρχεται ο ήρωας σε αντιπαράθεση με ιδέες που τον ξεπερνούν, όπως ο Θεός. Συγκρούεται μαζί του, εν γνώσει του ότι θα πέσει, αλλά αυτό το ταξίδι του προς τα πάνω είναι που τον σηκώνει από εκεί που τον άφησε η φύση. Και σας λέω τον περίφημο στίχο του Κάλβου που αναφέρεται στον Ίκαρο: «…και αν έπεσεν ο πτερωθείς κ’ επνίγη θαλασσωμένος. Αφ’ υψηλά όμως έπεσε, και απέθανεν ελεύθερος…». Έχει σημασία από πού θα πέσεις…. Αυτό, λοιπόν, το ύψος έρχεται να μας το δώσει ο πολιτισμός με τα διάφορα έργα του».
-Έχετε στον νου σας ότι η φιλοσοφία μέσω του θεάτρου θα μπορούσε να προχωρήσει και σαν μέθοδος διδασκαλίας μαθητών ή φοιτητών;
«Αυτήν είναι η βασική πρόθεσή μου. Όταν παρουσιάζεις ένα είδος τέχνης, σαν δημιουργός έχεις σαν στόχο να αποφορτιστείς από δυνάμεις που περισσεύουν μέσα σου. Είναι όπως το παιχνίδι για τα παιδιά. Το παιδί παίζει με το παιχνίδι γιατί έχει μέσα του πλεονάζουσες δυνάμεις που κάπου πρέπει να τις διοχετεύσει. Από την στιγμή, όμως, που ολοκληρώνεται το έργο, αυτονομείται και ταξιδεύει στους ανθρώπους γύρω του. Αυτοί θα το παραλάβουν και θα μπορέσουνε να βελτιώσουν την ζωή τους… Να γίνουν καλύτεροι. Αυτός είναι ο στόχος».
-Στην νεοελληνική λογοτεχνία υπάρχει στοχασμός;
«Τα λογοτεχνικά κείμενα είναι λέξεις. Όταν κάποτε ένας Γάλλος ζωγράφος, ο Ντεγκά, είπε σε έναν συγγραφέα: …έχω καταπληκτικές ιδέες, αλλά δεν μπορώ να τις γράψω. Ο λογοτέχνης του απάντησε: Αγαπητέ μου, η ποίηση είναι λέξεις. Οι λέξεις δεν είναι μόνο ήχοι. Κουβαλάνε νοήματα μέσα τους… Πιστεύω ότι η λογοτεχνία θα πρέπει να παρουσιάζει αυτά τα νοήματα με τέτοιο τρόπο που να μην μετατρέπονται σε διάλεξη. Να μην γίνονται ξένο προς αυτό που θέλει να κάνει η λογοτεχνία, δηλαδή να συγκινήσει. Με αυτή την έννοια υπάρχει φιλοσοφικός στοχασμός. Η μαγκιά του συγγραφέα είναι να περάσει αυτά τα νοήματα ύπουλα, υπαινικτικά. Να μην τα πει φανερά. Ο Ηράκλειτος έλεγε: Η αρμονία να είναι αφανής, δηλαδή αυτό που θέλεις να πεις να είναι κρυφό για να μπορέσεις να το περάσεις».
-Σε ένα σημείο του έργου σας λέτε: Ήθελες να γίνεις αυτοκράτορας χωρίς να πολεμήσεις. Αυτό ζητούσαμε τα τελευταία χρόνια;
«Ο Ιουλιανός έγινε Αυτοκράτορας και πολέμησε. Αυτός που θέλει να γίνει Αυτοκράτορας χωρίς να πολεμήσει είναι, κατά το δει λεγόμενο, το λαμόγιο. Πρέπει να βγεις μπροστά, να εκτεθείς και να υποστείς κριτική, είτε δίκαιη είτε άδικη. Ο Έζρα Πάουντ είχε πει: Σκλάβος είναι αυτός που περιμένει να τον σώσουν απ’ έξω».
-Είμαστε κατά του μνημονίου, ακόμα και αν αυτό μπορεί, κάποια στιγμή στο παρελθόν, να σήμαινε την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ;
«Δεν θα ήθελα να μιλήσω για έξοδο από το ευρώ. Δε νομίζω ότι η πλειονότητα των συμπολιτών μας το δέχεται αυτό. Παρ’ όλα αυτά, είμαι κατά του Μνημονίου. Ακόμα και ο νυν πρωθυπουργός ήταν εναντίον του Μνημονίου και νομίζω ότι αν τον ρωτήσετε, ακόμη και τώρα, θα σας πει ότι παραμένει εναντίον, αλλά δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά. Το θέμα είναι ότι εγώ περιμένω από τους πολιτικούς να κάνουν αυτό το διαφορετικό γιατί βλέπουμε ότι ακόμη και ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ στη χώρα μας είπε ότι τα πράγματα δεν έγιναν όπως έπρεπε. Άρα, παρόλο που κάτι δεν έγινε σωστά, εμείς δεχτήκαμε το μνημόνιο όπως ήτανε. Από την άλλη, ας πάρουμε την περίπτωση ότι δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς από το να αποδεχθείς το μνημόνιο…. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σιωπάς; Ο σοφός Σωκράτης έλεγε ότι μπορεί να μιλάς και να αγωνίζεσαι υπέρ της ειρήνης χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θα πολεμήσεις, αν κινδυνεύσει η πατρίδα σου. Άλλο πράγμα το να διατρανώνεις την άποψή σου και να αντιδράς και άλλο το να εφαρμόζεις μια νομιμότητα».
-Αυτήν η τελευταία σας φράση περί αντίθεσης σε έναν νόμο, με πάει στο νομοσχέδιο για τα πανεπιστήμια.
«Αντέδρασα έντονα σ’ αυτό το θέμα γιατί πίστευα ότι ήταν κακός νόμος. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν τον εφάρμοσα. Τον εφάρμοσα γιατί αυτό επιβάλει η δημοκρατία μας. Παραμένω, όμως, αντίθετος και οι καταστάσεις με δικαιώνουν γιατί παρ’ όλο που ψηφίστηκαν οι τροπολογίες Αρβανιτόπουλου, ουσιαστικά λειτουργούμε με τον παλιό νόμο σε πολλά επίπεδα».
-Θέλετε να πείτε ότι το μεγάλο πρόβλημα στην εφαρμογή των νόμων, που έχουμε σαν χώρα, παραμένει;
«Βεβαίως η Βουλή έχει το δικαίωμα να ψηφίζει τους νόμους. Το αν, όμως, ο νόμος είναι δίκαιος, λειτουργικός κλπ., θα το δείξει η ζωή. Κλασικό πρόσφατο παράδειγμα είναι ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος, ο οποίος είχε σαν αποτέλεσμα τη μείωση της κίνησης στα καφέ, και μάλιστα εν μέσω κρίσης. Ε, σ’ αυτήν την περίπτωση, προκειμένου να κλείσει το καφέ, επιτρέπεις την παραβίαση το νόμου. Θέλω να πω ότι όταν οι αντιπρόσωποι του έθνους ψηφίζουνε τους νόμους, δεν πρέπει να κοιτάνε μόνο τον ίδιο τον νόμο αν είναι καλός ή όχι, αλλά θα πρέπει να προσέχουν και την κοινωνία στην οποία απευθύνονται, κάτι που δεν γίνεται».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου